Husqvarna is bij motorliefhebbers vooral bekend van de snerpende tweetakten en aan de onafzienbare rij terreinsuccessen. Maar ook in een ver verleden deed het Zweedse merk van zich spreken, want van 1918 tot 1934 bouwde ze indrukwekkende V-twins voor op straat en het circuit en was daar buitengewoon succesvol mee.
Bij de naam Husqvarna denken we niet alleen aan motorfietsen, maar ook aan allerhande huishoudelijke apparaten en tuinmachines. Je begrijpt dat we ons in dit artikel beperken tot alleen de motorfietsen en dan in het bijzonder de Husqvarna V-Twins.
WAPENFABRIEK
Ruim 300 jaar geleden besloot de gouverneur van de Zweedse stad Jönköping tot de oprichting van een wapenfabriek. In eerste instantie werd die fabriek in Jönköping gebouwd, maar al snel werd de fabriek verplaatst naar het nabijgelegen Huskvarna, vlakbij de watervallen. De waterkracht was een prachtige aandrijfbron voor de watermolens. In de 19e eeuw nam de vraag naar wapens af en men besloot in 1872 om ook naaimachines te gaan produceren. In 1879 werd het gamma uitgebreid met fornuizen en kachels en 13 jaar later met huishoudelijke vleesmolens.
Husqvarna was dus een erg grote onderneming en had begin 1900 van een paar watervallen en wat huizen letterlijk een drukbevolkte stad gemaakt.
EERSTE MOTORFIETS
In 1896 bouwde Husqvarna hun eerste fiets, die 1903 werd versterkt en voorzien van een FN 133 cc ééncilinder motorblok. Daarmee was Husqvarna’s eerste motorfiets een feit!
Tussen 1910 en 1919 leverde het Zwitserse Moto Reve de motorblokken. Moto Reve produceerde zelf ook motorfietsen en een aantal Husqvarna Husky-modellen waren identiek aan die van Moto Reve, die ook onder die naam werden verkocht. Dat was ook het geval met de Husqvarna No. 65, de allereerste V-twin van het Zweedse merk. De Husqvarna 65 werd aangedreven door een 295 cc Moto Reve V-twin blok met een boring keer slag van 51 x 75,2 mm, goed voor een vermogen van 2 pk. Het was nog steeds een verzwaarde fiets, maar zou langzaam verder ontwikkelen en meegroeien met de steeds zwaarder wordende V-twin motorblokken van Moto Reve. Het laatste model uit deze reeks was de Husqvarna No. 145 die tussen 1916 en 1919 in productie was. Deze Husqvarna werd aangedreven door een 547 cc Moto Reve V-twin motorblok dat een vermogen van 4,5 pk leverde.
In 1918 wordt het interessanter. Dat jaar was Husqvarna zover dat ze een eigen motorblok uitontwikkeld hadden. Dit was een 550 cc V-twin zijklep motorblok met een vermogen van 12 pk en met name bedoeld voor zijspangebruik. De Husqvarna No. 150 was de eerste die met dit nieuwe blok werd uitgerust en tot 1932 gebruikt voor verschillende Husqvarna V-twin modellen. In 1925 introduceerde Husqvarna de 600. Dit was een zware motorfiets, aangedreven door een krachtige 992 cc V-twin zijklepper.
KLEURRIJK FIGUUR
In 1929 trad de 28-jaige Folke Mannerstedt in dienst bij Husqvarna. Deze uiterst getalenteerd motorconstructeur zou een grote rol gaan spelen in de historie van Husqvarna. In zijn vorige baan coördineerde en begeleidde hij de Zweedse activiteiten van de FN raceafdeling en haar fabrieksteam. Maar zelf had hij ook naam gemaakt in de Zweedse motorsport. Met Engelse JAP ééncilinders en met name vanaf begin 1920-er jaren met zijn zelf getunede 1310 cc Amerikaanse Ace viercilinder was hij een beruchte tegenstander op de Zweedse boardtracks en in het terrein. Met name op de heuvelklims, de grasbaan en de ijsraces was Folke erg sterk. Met zijn opgevoerde Ace brak hij ook een indrukwekkend aantal Zweedse snelheids- en afstandsrecords.
Folke was een kleurrijk figuur. Na het winnen van de Skurubacken heuvelklim in 1923 was de tank van zijn Ace zo goed als leeg, maar hij moest nog wel naar de prijsuitreiking rijden. Tot grote verbazing van de omstanders goot hij wat water in zijn tank, waarna hij stoïcijns de motor startte en met duivels geweld wegreed. Folke’s Ace liep namelijk op methanol en dat kan vermengd worden met water…
BIJZONDER SUCCESVOL
Toen Folke Mannerstedt in dienst kwam bij Husqvarna stond Gustav Tham aan het hoogste roer in de fabriek. Tham was raceliefhebber en zag grote PR-mogelijkheden als Husqvarna aan de racerij deel zou nemen. Hij droomde er zelfs van om alle buitenlandse motorsportgiganten te verslaan. Tham en Mannerstedt gingen aan de slag, waarbij ze geen halve maatregelen namen. Er werd een prachtig 500 cc V-twin motorblok geconstrueerd, samen met een 750 cc versie. Folke wilde de nieuwe motor klaar hebben voor de International Six Days Trial van 1929, een loodzware enduro die in augustus van dat jaar plaatsvond over een traject van München naar Geneve. Dat jaar mochten alleen motoren meedoen die volledig in het land van herkomst gebouwd waren. Husqvarna’s 500 cc V-twin kopklep motorblok was zeer innovatief opgebouwd en leverde aanvankelijk een vermogen van 25 pk, de 750 cc versie 35 pk. In de jaren die volgden zou dit vermogen gestaag toenemen en met zo’n 20 pk groeien. Ook werd een 350 cc V-twin versie gebouwd. De Zweedse toprijders Gunnar Kalén en Ragge Sunnqvist werden gecontracteerd, later gevolgd door de Ier Stanley Woods en de Brit Ernie Nott. Ook Nederlander Arie van der Pluym werd fabrieksrijder. Het was het begin van een prachtige periode, waarin Husqvarna bijzonder succesvol was in de Grand Prix wegracerij.
B.S.A: GESCHIEDENIS VAN EEN LEGENDARISCH MERK
MOTORCROSSTIJDPERK
Die gouden periode duurde tot 1934. Dat jaar ging het vreselijk mis. Kalén en van der Pluym verongelukten dodelijk in een jaar dat getekend werd door technische tegenslag en domme pech. Husqvarna trok zich terug uit de racerij en Folke Mannerstedt besloot daarom de fabriek te verlaten. Het privé raceteam ‘Scuderia Husqvarna’ ging nog twee jaar door met de Husqvarna V-twins. De laatste versie van de Husqvarna 500 cc V-win racers leverden een vermogen van 44 pk bij 7500 tpm.
Hiermee kwam een einde aan Husqvarna’s V-twin historie. En Mannerstedt? Ondanks vele aanbiedingen van Husqvarna om terug te keren, wilde hij niet terug. Wel deed hij verschillende consultantklussen voor Husqvarna die ongehoord succesvol waren. Zo ontwierp hij het beroemde 500 cc viertakt motorblok, wat de start zou gaan vormen voor Husqvarna’s motorcrosstijdperk, voordat de tweetakten het overnamen. Bill Nilsson won in 1960 als eerste de 500 cc motorcross wereldtitel met Folke’s ontwerp, Rolf Tibblin werd toen derde, maar zou in 1962 en 1963 de 500 cc motorcross wereldtitels op zijn naam schrijven. Folke overleed op 18 december 1987 en werd 86 jaar.
Door: Ivar de Gier – Writing History
Illustraties: Archief A. Herl, Husqvarna, Nils Jauren
